وظایف و اختیارات ریاست جمهوری در نظام جمهوری اسلامی ایران

1. اجرای قانون اساسی و ریاست قوّه مجریه

قانون اساسی دراین باره به صراحت بیان کرده است:
پس ازمقام رهبری، رییس جمهور عالی ترین مقام رسمی کشور است ومسؤولیّت اجرای قانون اساسی وریاست قوّه ی مجریه را جز دراموری که مستقیماً به رهبری مربوط می شود، برعهده دارد.1
به دلیل همین مسؤولیّت سنگین است که قانون اساسی درامور اجرایی قدرتی بسیار به اوداده وپس ازمقام رهبری او را عالی ترین مقام رسمی کشور معرّفی کرده است.

2.ریاست هیأت وزیران

این مسؤولیّت نیز براساس اصل 134 قانون اساسی برعهده ی رییس جمهور نهاده شده است:
ریاست هیأت وزیران با رییس جمهور است که برکار وزیران نظارت دارد وبا اتّخاذ تدابیر لازم به هماهنگ ساختن تصمیم های وزیران وهیأت دولت می پردازد وبا همکاری وزیران، برنامه وخط مشی دولت را تعیین وقوانین را اجرا می کند.
برهمین اساس،رییس جمهور پس از تنفیذ وسوگند، اعضای هیأت دولت خود را به مجلس معرّفی می کند و پس ازرأی اعتماد مجلس، کابینه تشکیل می شود.رییس جمهور دربرابر مجلس، مسؤول اقدامات هیأت وزیران است وعزل وزرا نیز دراختیار او است.

3. امضای مصوّبات مجلس و نتیجه ی همه پرسی

طبق اصل 123 قانون اساسی، رییس جمهور موظّف است مصوّبات مجلس شورای اسلامی یا نتیجه ی همه پرسی را که پس ازطی مراحل قانونی به وی ابلاغ شده است، امضا کند وبرای اجرا دراختیار مسؤولان و مجریان مربوط قرار دهد.

4. عالی ترین مقام رسمی نظام درخارج ازکشور و روابط بین الملل

امضای تمام عهدنامه ها،مقاوله نامه ها، موافقت نامه ها و قرار دادهای دولت ایران با دیگر دولت ها پس ازتصویب مجلس برعهده ی رییس جمهور یا نماینده ی قانونی وی نهاده شده است.2 هم چنین ، انتصاب سفیران ایران درخارج ازکشور با پیش نهاد وزیر خارجه وتصویب رییس جمهور صورت می گیرد و امضای استوارنامه ی سفیران ایران وپذیرش استوار نامه ی سفیران کشورهای دیگر در ایران نیز ازوظایف واختیارات رییس جمهوراست.
علاوه برموارد مذکور، رییس جمهور دارای وظایف و اختیارات دیگری نیزهست که عبارت اند از: مسؤولیّت مستقیم سازمان مدیریّت وبرنامه ریزی، اعطای نشان های دولتی، عضویّت درشورای موقّت رهبری، ریاست شورای عالی امنیّت ملّی، ریاست شورای عالی انقلاب فرهنگی ،مسؤول تشکیل شورای بازنگری درقانون اساسی به دستور رهبری، تعیین دو نماینده درشورای نظارت برصدا وسیما و... .
همکاران رییس جمهور
باتوجّه به وظایف و اختیارات گسترده ی رییس جمهور، که در قانون اساسی پیش بینی شده است، بی گمان او به تنهایی توان انجام همه ی وظایف خویش را ندارد وبه همکارانی در زمینه های مختلف نیازمند است که عبارتند از:
1- وزیران: مهم ترین گروه همکاران رییس جمهور، وزیران هستند که دررأس وزارتخانه ها جای می گیرند و مجموع آنها هیأت دولت را تشکیل می دهند.
2- معاونان: دوّمین گروه همکاران رییس جمهور، معاونان او هستند.براساس اصل 124 قانون اساسی، رییس جمهور می تواند برای انجام وظایف قانونی خود، معاونانی برگزیند ومعاون اوّل با موافقت او، اداره ی هیأت دولت ومسئوولیّت هماهنگی دیگر معاونت ها را برعهده خواهد داشت.
3- مشاوران: سوّمین گروه همکاران رییس جمهور،مشاوران او هستند.بر اساس اصل 70 قانون اساسی ، رییس جمهور می تواند یک یا چند مشاور برگزیند ودرامور مورد نیاز، ازمشورت آنان سود جوید.مشاوران رییس جمهور ممکن است تصدّی کاری را نیز به عهده داشته باشند ویا تنها مشاور باشند.
4- نمایندگان ویژه: چهارمین گروه ازهمکاران رییس جمهور، نماینده یا نمایندگان ویژه هستند.براساس اصل127 قانون اساسی، افزون بروزیران، معاونان ومشاوران، رییس جمهور می تواند درامور خاصّ وبا تصویب هیأت وزیران نماینده یا نمایندگانی ویژه با اختیارات مشخصّ تعیین کند. تصمیم های این گونه افراد درحکم تصمیم های رییس جمهور وهیأت وزیران است. لازم به ذکر است که معاونان، مشاوران ونمایندگان ویژه ی رییس جمهور، به طور فردی هیچ گونه مسؤولیتی دربرابر مجلس ندارند.

پی نوشت ها:

1- اصل 113.
2- قانون اساسی، اصل125.